زندگی عجیب نابغه‌ی پیانو: گلن گولد

گلن گولد، پیانیست مشهور کانادایی، در ۲۵ سپتامبر ۱۹۳۲ در تورنتو به دنیا آمد. او یکی از برجسته‌ترین نوازندگان موسیقی کلاسیک قرن بیستم بود که به‌ویژه برای تفسیرهای نوآورانه‌اش از آثار یوهان سباستین باخ شناخته می‌شود.  او در کنار استعداد موسیقیایی خیره‌کننده‌اش، ویژگی‌های شخصیتی خاصی داشت که او را از دیگر هنرمندان هم‌عصر خود متمایز می‌کرد. در این مقاله به بررسی جنبه‌های کمتر شناخته شده و عجیب این هنرمند بزرگ می‌پردازیم، تا بتوانیم تصویری کامل‌تر از نبوغ و پیچیدگی‌های شخصیتی او ارائه دهیم.

دوران کودکی

از سنین کودکی، گولد نشان داد که دارای استعدادی استثنایی در موسیقی است. او در سه‌سالگی توانست نت‌ها را به درستی تشخیص دهد و در ده‌سالگی وارد کنسرواتوار سلطنتی موسیقی تورنتو شد. گولد تنها دو معلم پیانو داشت: اولی مادرش فلورانس بود که  تا۱۰ سالگی به او آموزش می داد. دیگری آلبرتو گوئررو بود که تا سال ۱۹۵۳ به او آموزش داد و او را به یکی از نوابغ پیانوی زمان خود تبدیل کرد. اگرچه والدینش هرگز او را تشویق نکردند که به یک ستاره اعجوبه تبدیل شود، او در سن 15 سالگی به یک پیانیست حرفه ای کنسرت تبدیل شد و به زودی شهرتی ملی به دست آورد. در اوایل بیست سالگی، او همچنین از طریق برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، ضبط‌ها، نوشته‌ها، سخنرانی‌ها و آهنگ‌سازی‌ها به شهرت فراوان رسید.

 یک تصمیم سرنوشت ساز!

گلن گولد در سال ۱۹۶۴تصمیم گرفت که دیگر در کنسرت‌های زنده شرکت نکند و به‌جای آن بر ضبط‌های استودیویی تمرکز کند. او معتقد بود که ضبط‌های استودیویی امکان کنترل بیشتری بر کیفیت اجرا فراهم می‌کنند. این تصمیم باعث شد تا گولد بتواند با خلاقیت بیشتری کار کند و آثاری ماندگار خلق کند.

سبک زندگی

 گولد زندگی آرام و انفرادی داشت و از حریم خصوصی خود محافظت می کرد. او یک آپارتمان ساده و یک استودیوی کوچک داشت و تورنتو را تنها زمانی که کار ایجاب می‌کرد یا برای تعطیلات روستایی گاه به گاه ترک می‌کرد. در تابستان 1982، اولین ضبط خود را به عنوان رهبر ارکستر انجام داد و برنامه های بلند مدتی برای چندین سال اجرای پروژه های رهبری داشت، اما مدت کوتاهی پس از تولد 50 سالگی، گولد به دلیل سکته مغزی از دنیا رفت. 

۶ عادت منحصر بفرد گلن گولد

گلن گولد به دلیل سبک زندگی و عادات روزمره خاص و غیرمعمول خود معروف بود. این عادات نه تنها زندگی شخصی او، بلکه شیوهٔ نوازندگی و نگاه او به موسیقی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دادند. در ادامه به برخی از نکات جالب زندگی روزمره او اشاره می‌کنیم:

۱. داشتن صندلی مخصوص

 یکی از عادات معروف گولد این بود که هنگام نواختن پیانو از یک صندلی بسیار پایین استفاده می‌کرد. این صندلی توسط پدر گولد ساخته شده بود. به گفته‌ی خودش نشستن در این وضعیت به او اجازه می‌داد که کنترل بیشتری بر روی کلاویه های  پیانو داشته باشد. 

۲. علاقه به صحبت‌های طولانی

 گولد  گفتگوهایی طولانی و عمیق علاقه داشت. او اغلب با دوستان و همکارانش در مورد موضوعات مختلف فلسفی، هنری و موسیقایی بحث می‌کرد و از این مکالمات به عنوان منبع الهام در کارهای خود استفاده می‌کرد.

کوین بازانا در کتاب بیگانه شگرف: زندگی و هنر گلن گلد می‌نویسد: ” مشهور بود به این که کل مقاله یا کتابی را پشت تلفن می‌خواند یا قطعه‌ی کاملی را اجرا می کرد. بسیاری از همکارانش به یاد می‌آورند که او حتی دوست داشت پشت تلفن هم تمرین بکند و به همراه پیانو آواز هم بخواند.

۳. شب زنده داری

گلن گولد علاقه زیادی به شب داشت و این علاقه به شب زنده‌داری تبدیل شده بود. او اغلب ترجیح می‌داد در شب کار کند و در سکوت و آرامش شبانه تمرین کند یا ضبط‌هایش را انجام دهد. برای گولد، شب زمانی بود که می‌توانست بدون مزاحمت تمرکز کند و به خلاقیت خود اجازه بروز دهد. 

این علاقه به شب، با سبک زندگی غیرمعمول و تمایل او به کنترل دقیق محیط اطرافش هماهنگی داشت. گولد معتقد بود که در شب، وقتی که جهان آرام است، می‌تواند به بهترین شکل در عمق موسیقی فرو رود و به تفکر عمیق بپردازد. او حتی برخی از ضبط‌های معروفش را نصف شب یا اوایل صبح انجام می‌داد.

وی در مصاحبه‌ای زندگی مطلوبش را اینگونه توصیف می‌کند: ” دلم می‌خواهد یک زندگی کاملا شبانه داشته باشم، بیش از هر چیز بدین خاطر که در بند آفتاب نیستم. در واقع هر نوع رنگ روشنی افسرده‌ام می‌کند. بنابراین کارهایم را تا جایی که امکان داشته باشد به دیر وقت موکول می‌کنم و خوش دارم غروب که شد با خفاش‌ها و راکون‌ها بیرون بیایم.”

۴. تکنیک‌های خاص ضبط

 گولد در زمینه ضبط موسیقی نیز تکنیک‌های خاصی داشت. او گاهی اوقات بخش‌های مختلف یک قطعه را جداگانه ضبط می‌کرد و سپس آنها را با دقت زیادی مونتاژ می‌کرد تا به نتیجهٔ نهایی دلخواه خود برسد.

۵. وسواس

گلن گولد به دلیل نگرانی‌های شدید درباره بهداشت و ترس از میکروب‌ها، رفتارهای غیرمعمولی داشت که بخشی از شخصیت او را تشکیل می‌داد. او از ترس از میکروب‌ها و بیمار شدن، عادت داشت همیشه دستکش‌های ضخیم بپوشد و از لمس کردن اشیاء عمومی، به‌خصوص دستگیره‌ها، خودداری کند. این ترس به اندازه‌ای جدی بود که گاهی حتی در تابستان، دستکش‌های ضخیم و کت‌های گرم می‌پوشید تا خود را از تماس با محیط بیرونی محافظت کند. حتی در مورد او نقل شده است که اگر در حین تماس تلفنی شخص پشت تلفن عطسه می‌کرد ممکن بود از شدت انزجار گوشی را بگذارد!

ترس از میکروب‌ و دیگر وسواس‌های گولد، هرچند که ممکن است عجیب به نظر برسد، به وضوح نشان‌دهنده حساسیت و نگرانی‌های عمیق او نسبت به شرایطی بود که می‌توانست بر عملکرد هنری‌اش تأثیر بگذارد. این رفتارها به همراه سبک زندگی و کار غیرمعمول او، تصویری منحصربه‌فرد از شخصیت او به جا گذاشته است.

۶. ساعات تمرین

بنا به تخمین خودش حداقل بین ۶تا۷ ساعت در روز را به گوش دادن موسیقی اختصاص می‌داد ولی برخلاف تصور عموم او در روز حدود یک ساعت با پیانو تمرین می‌کرد و زمانی را بیش از این به این کار اختصاص نمی‌داد چرا که معتقد بود بخش مهمی از تمرین باید در ذهن انجام شود.

راهکارهای تمرین اصولی برای هنرجویان

گلن گولد در مطالعه نیز سیری ناپذیر بود.  روزی چند روزنامه و هفته‌ای چند کتاب می خواند.این رفتار و رویکرد غیرمعمول به زمان، گواهی بر تمرکز و دقت بالای گولد در کارش است و نشان می‌دهد که او چگونه برای رسیدن به بهترین نتیجه، همه چیز را با دقت برنامه‌ریزی می‌کرد. شیوه زندگی و کار گولد، اگرچه ممکن است برای بسیاری عجیب به نظر برسد، به او این امکان را داد که به عنوان یکی از برجسته‌ترین و خلاق‌ترین نوازندگان قرن بیستم شناخته شود. 

مستندهایی درباره‌ی زندگی گلن گولد

مستندهای مختلفی درباره زندگی گلن گولد تهیه شده است. یکی از مشهورترین آن‌ها “32 Short Films About Glenn Gould” است که در سال 1993 به کارگردانی فرانسوا ژیرار ساخته شد. این فیلم مستند ترکیبی از چندین صحنه کوتاه است که جنبه‌های مختلف زندگی و شخصیت گلن گولد، از جمله موسیقی، زندگی شخصی و عادات عجیب‌وغریب‌ او را به تصویر می‌کشد.

همچنین مستند “Genius Within: The Inner Life of Glenn Gould“ که در سال 2009 ساخته شد، به طور جامع‌تری به زندگی و کارهای گولد پرداخته و مصاحبه‌های زیادی با دوستان، خانواده، و همکاران او را شامل می‌شود.

این مستندها تلاش می‌کنند تا نگاهی عمیق به زندگی یکی از نابغه‌های موسیقی کلاسیک قرن بیستم بیندازند و به تحلیل شخصیت پیچیده و سبک زندگی خاص او بپردازند. گولد یکی از اولین نوازندگان کلاسیک واقعاً مدرن بود. برای او ضبط و پخش آثار آهنگسازان به ویژه باخ،‌ به عنوان بخش مکمل کارش نبود. بلکه جنبه‌ای اصلی و جداگانه بود که آینده‌ی موسیقایی او را شکل داد. او تعداد زیادی آلبوم ساخت، به طور پیوسته کارنامه خود را گسترش داد. همچنین روز به روز مهارت‌های خود را در زمینه‌ی تکنیک‌های ضبط توسعه و گسترش داد. مجموعه آثار ضبط شده توسط گلن گولد را می‌توانید از این لینک ببینید. شکی نیست که گولد، شاید بیش از هر نوازنده کلاسیک دیگری، فناوری دیجیتال را درک کرده و آن را تحسین کرده باشد – و از نواختن با آن لذت می برد.