ساز سنتور، با ظاهری هندسی و متقارن، از ترکیب چوب و فلز ساخته میشود. بدنه ذوزنقهای شکل آن، فضایی مناسب برای تشدید صدا فراهم کرده و گلهای روی آن به نرمی و شفافیت صدای ساز کمک میکنند. چوب گردو یا سرو، معمولاً برای ساخت بدنه سنتور به کار میرود و سیمهای فلزی، وظیفه تولید صدا را بر عهده دارند. ابعاد استاندارد سنتور و دقت در ساخت آن، باعث شده تا این ساز صدایی شفاف و توانایی اجرای تکنیکهای پیچیده موسیقایی را داشته باشد. برای یادگیری هر مهارتی که در مسیر سنتورنوازی به آن نیازمندید دورهی استادیار میتواند مکمل خوبی در کنار کلاس ساز شما باشد! برای دیدن جزپیات بیشتر روی عکس زیر کلیک کنید.
آشنایی با ساختار فیزیکی سنتور
اجزای اصلی سنتور عبارتند از:
- بدنه: بدنه سنتور به شکل ذوزنقه است و از چوب ساخته میشود.
- سیمها: سیمهای سنتور از جنس فلز هستند و روی بدنه به وسیلهی خرک نگهداری میشوند.
- خرکها: خرکها بر روی بدنه قرار دارند و سیمها روی آنها تکیه میکنند.
- گوشیها: گوشیها برای کوک کردن سیمها استفاده میشوند.
- مضرابها: مضرابها دو عدد هستند و از جنس چوب یا عاج ساخته میشوند. نوازنده با استفاده از مضرابها به سیمها ضربه میزند.
چگونگی تمرین سنتور
۱. تنظیم اهداف کوتاهمدت و بلندمدت
هدفگذاری دقیق، مانند نقشهای برای مسیر یادگیری شما عمل میکند. برای مثال:
- هدف کوتاهمدت: در این هفته، یادگیری یک گوشه جدید در یکی از دستگاه ها
- هدف بلندمدت: آماده شدن برای اجرای یک قطعه در کنسرت پایان ترم.
چگونه این کار را انجام دهید؟
یک دفترچه یادداشت تهیه کنید و اهداف هفتگی خود را بنویسید. پیشرفت خود را در هر جلسه تمرین ثبت کنید. اگر به هدف کوتاهمدت رسیدید، خود را تشویق کنید؛ مثلاً با گوش دادن به یک قطعه زیبا یا انجام تمرینهای جذابتر.
۲. گرم کردن
گرم کردن به جلوگیری از آسیبدیدگی و تقویت انگشتان کمک میکند.
- تمرین پیشنهادی: بداهه نوازی در یکی از گوشه هایی که قبلا آن را تمرین کردید.
- چرا مهم است؟ این تمرین علاوه بر گرم کردن، به شما کمک میکند که هماهنگی انگشتان و دقت خود را بهبود بخشید.
۳. تمرینهای کوتاه و متمرکز با برنامه مشخص
به جای تمرین طولانی و خستهکننده، هر جلسه را به بخشهای ۲۵ دقیقهای تقسیم کنید. هر بخش باید یک هدف خاص داشته باشد.
- مثال:
- ۲۵ دقیقه: کار روی نیمه اول قطعه مورد نظر.
- ۲۵ دقیقه: مرور قطعات قبلی با تمرکز بر دینامیک.
بین این بخشها استراحت کوتاهی داشته باشید تا ذهن و انگشتانتان بازیابی شوند.
۴. تمرکز روی تکنیکهای پایه
هر نوازنده مبتدی یا حتی حرفهای ممکن است دچار اشتباهاتی در تکنیک شود.
- مثال: اگر هنگام نواختن ریز، مچ دستتان بیش از حد سفت است، تمرکز خود را روی رها کردن مچ بگذارید.
- چگونه مطمئن شوید؟ مقابل آینه بنشینید یا از خود فیلم بگیرید تا نحوه نشستن و حرکات دستتان را بررسی کنید.
۵. تمرین با سرعت آهسته
تلاش برای نواختن سریع از همان ابتدا میتواند به اشتباهات مکرر منجر شود.
- تمرین پیشنهادی: اگر قطعهای مثل خزان را مینوازید، ابتدا با مترونوم روی سرعت ۵۰ ضرب در دقیقه تمرین کنید. پس از تسلط کامل، بهتدریج سرعت را به ۶۰ و سپس ۸۰ برسانید.
۶. تقویت ریتم با مترونوم
ریتم صحیح یکی از چالشهای اصلی هنرجویان است. مترونوم به شما کمک میکند تا ریتم ثابت داشته باشید.
- تمرین پیشنهادی:
قطعهی مورد نظر خود را با مترونوم روی ۷۰ ضرب در دقیقه تمرین کنید. اگر در حفظ ریتم دچار مشکل شدید، بخشهایی که مشکلساز هستند را جداگانه و با سرعت پایینتر تمرین کنید.
۷. بازبینی نقاط ضعف:
اگر در بخشی از یک قطعه دچار اشتباه مکرر میشوید، زمان بیشتری به آن اختصاص دهید.
- مثال: اگر در اجرای تریلهای سریع یک قطعه مشکل دارید، بهجای تمرین کل قطعه، فقط روی تریلها تمرکز کنید. شروع با سرعت کم و افزایش تدریجی سرعت، بهترین روش است.
۸. گوش دادن به اجراهای حرفهای
گوش دادن به نوازندگان بزرگ میتواند دیدگاه شما را نسبت به تفسیر موسیقی تغییر دهد.
آشنایی با دو نوازنده معروف سنتور
فرامرز پایور
فرامرز پایور، از شاگردان برجسته استاد ابوالحسن صبا بود. ایشان با ذوقی سرشار و پشتکاری مثالزدنی، به یکی از مؤثرترین نوازندگان و مدرسان سنتور در تاریخ موسیقی ایران تبدیل شد. پایور با تلفیق آموزههای استادان بزرگ و مطالعات گستردهاش، شیوهای نوین در نوازندگی سنتور ابداع کرد و آثاری ماندگار از خود به یادگار گذاشت. همکاریهای هنری او با هنرمندانی چون محمدرضا شجریان، بر غنای موسیقی ایرانی افزود و به گسترش شناخت از سنتور در سطح جهانی کمک شایانی کرد. آثار مکتوب و اجراهای بینظیر پایور، میراثی گرانبها برای نسلهای آینده موسیقی ایران است.
پرویز مشکاتیان
پرویز مشکاتیان، آهنگساز، نوازندهی سنتور و پژوهشگر برجستهی موسیقی ایرانی، یکی از تأثیرگذارترین هنرمندان معاصر ایران بود. وی با تلفیق سنت و نوآوری، آثاری ماندگار خلق کرد که به موسیقی ایرانی عمق و گستردگی بخشید. مشکاتیان با همکاری هنرمندان بزرگ، گروههایی چون عارف و چاوش را تشکیل داد و آثاری چون شورانگیز و بیداد را به جامعه هنری ایران عرضه کرد. او با پژوهشهای گسترده در موسیقی سنتی، به کشف و احیای گوشهها و دستگاههای موسیقی ایرانی پرداخت و با نوازندگی بینظیر خود، سنتور را به یکی از محبوبترین سازهای موسیقی ایرانی تبدیل کرد. مشکاتیان نه تنها یک هنرمند، بلکه یک معلم و مروج موسیقی اصیل ایرانی بود که با تربیت شاگردان بسیاری، به گسترش و توسعهی موسیقی ایرانی کمک شایانی کرد. درگذشت وی در سال ۱۳۸۸، ضایعهای بزرگ برای موسیقی ایران بود، اما آثار ماندگار او همچنان الهامبخش نسلهای آیندهی موسیقیدانان ایرانی است.
نتیجهگیری
یادگیری سنتور یک تجربه بینظیر است که نه تنها شما را به دنیای موسیقی ایرانی وارد میکند، بلکه باعث رشد ذهنی و روحی شما نیز میشود. امیدواریم با این مقاله توانسته باشیم شما را در شروع این مسیر هنری یاری کرده باشیم. حالا نوبت شماست که سنتور را بردارید و اولین نواهای دلنشین خود را به گوش دنیا برسانید!
یک پاسخ
با سلام و خدا قوت به شما و همه عزیزانی که دغدغه آموزش و یادگیری ما هنر دوستان مبتدی را دارند من حدودا ۶۲ سالمه از چندین سال پیش ساز سنتور را شروع کردم و سال به بهانه های مختلف کنار گذاشتن بعد ۱۵سال دوری الان حدود دو ساله که دوباره شروع کردم باز هم هر از گاهی تنبلی میکنم تمرین نمیکنم هر چند توبه کردم ولی گاهی اوقات لغزش میکنم چکار کنم میگم از من دیگه گذشته لطفا لطفا کمکم کنید ممنون