تصور کنید که در حال پیاده‌روی در یک جنگل زیبا هستید. مسیرهای زیادی پیش روی شما قرار دارد، برخی به سمت مناظر زیبای کوهستانی ختم می‌شود، برخی به رودخانه‌ای آرام، و برخی دیگر به نقطه‌ای نامشخص. اما هر بار که در مسیر پیش می‌روید و به دو راهی‌ها می‌رسید، در نهایت می‌دانید که هر کدام از این مسیرها به یک نقطه پایانی می‌رسد. برخی از این مسیرها به پایان خوشایند و آرامش‌بخشی ختم می‌شوند، برخی دیگر به نقاط نامعلوم و سوال برانگیز، و برخی شاید شما را دوباره به ابتدای راه بازگردانند.
این مسیرهای مختلف، همانند کادانس در موسیقی هستند. هر کادانس،نوعی پایان برای یک عبارت موسیقایی ایجاد می‌کند و حس خاصی به شنونده القا می‌کنند.
انواع کادانس در موسیقی
کادانس ها در پایان جملات موسیقی ظاهر می‌شوند و شامل توالی بخصوصی از آکوردها می‌باشند. کادانس ها را به طور معمول به ۴ دسته تقسیم می‌کنند که در ادامه با استفاده از مثال‌های شنیداری به توضیح هر کدام می‌پردازیم:
1. کادانس کامل (Perfect Cadence):
این نوع کادانس مثل این است که شما بعد از قدم زدن در جنگل به پایان مسیر می رسید و آنجا دقیقا جایی است که مدنظر داشتید. پایانی خوشایند و واضح. در موسیقی، وقتی یک قطعه با کادانس کامل پایان می‌یابد، احساس اتمامی واضح و قاطعانه را ایجاد می‌کند. این حس در نتیجه‌ی توالی آکوردهای درجه Vو I بوجود می‌آید که در پایان یک عبارت موسیقی ظاهر می‌شود. به مثال زیر توجه کنید:
برای درک بهتر کادانس کامل به قطعه زیر گوش دهید. در قسمتی که با کادر زرد رنگ مشخص شده جمله تمام شده و یک کادانس کامل رخ می‌دهد.
2. کادانس نیمه (Half Cadence):
تصور کنید که به نقطه‌ای در مسیر می‌رسید که هنوز مقصد نهایی نیست، شاید این نقطعه یک ایستگاه کوچک باشد یا توقفگاهی موقتی که شما را به مقصد بعدی هدایت می‌کند. در موسیقی، کادانس ناقص حس توقف یا عدم اتمام را به شنونده می‌دهد، و قطعه هنوز به پایان نرسیده است. این کادانس در نتیجه توالی دو آکورد بوجود می‌آيد. اولین آکورد هر درجه‌ای می‌تواند باشد و دومین آکورد درجه پنجم(V) گام است. در مثال زیر از توالی آکوردهای IV و V یک کادانس ناقص یا نیمه ظاهر شده است:
در قطعه زیر در پایان یک جمله، توالی آکوردهای ii و V را داریم که حس توقفی کوتاه را ایجاد می‌کنند ولی حس پایان قطعه به شنونده دست نمی‌دهد و مخاطب همچنان در انتظار شنیدن ادامه‌ی قطعه است.
3. کادانس پلاگال (Plagal Cadence):
این نوع کادانس مثل این است که در جنگل قدم می‌زنید و ناگهان به یک منظره آرام و معنوی مانند یک کلیسا یا یک درخت بزرگ و قدیمی می‌رسید. این کادانس در موسیقی معمولا برای ایجاد حس آرامش و معنویت استفاده می‌شود و با نت‌های خاصی که حس نرمی دارند، پایان می‌پذیرد. این کادانس در نتیجه‌ی توالی آکوردهای IV و I در پایان یک عبارت موسیقایی بوجود می‌آيد. به نمونه‌ی زیر توجه کنید:
در قطعه زیر که در تنالیته‌ی فاماژور نوشته شده است در قسمت مشخص شده به ترتیب آکوردهای درجهIV و درجه I گام یعنی Bb و F آمده و یک کادانس پلاگال را ایجاد کرده است:
4. کادانس فریبنده (Deceptive Cadence):
در جنگل راه می‌روید و ناگهان فکر می‌کنید که به مقصد رسیده‌اید، اما وقتی به آنجا می‌رسید، می‌بینید که هنوز مسیری طولانی پیش روی شماست! در موسیقی، کادانس فریبنده شنونده را به اشتباه می‌اندازد و به جای پایان قاطع، او را به مسیری غیرمنتظره می‌برد. این کادانس در نتیجه‌ی حل آکورد V روی VI ایجاد می‌شود.(ممکن است بجای V درجات دیگری از گام نیز استفاده شود) به مثال زیر توجه کنید:
در قطعه زیر در قسمت مشخص شده در نتیجه‌ی توالی آکوردهای V به VI یک کادانس فریبا ایجاد شده است:
عوامل موثر بر کادانس
- هارمونی: همان طور که اشاره شد حرکت آکوردها مهم‌ترین عامل در ایجاد کادانس است.
- ملودی: ملودی نیز در ایجاد حس پایان یا تغییر جهت در کادانس نقش دارد.
- ریتم: تغییرات ریتمیک می‌توانند به تقویت حس کادانس کمک کنند. برای مثال عموما در پایان قطعات تمپو کاهش پیدا می‌کند.
- دینامیک: تغییر در شدت صدا نیز در ایجاد حس کادانس موثر است.
- ارکستراسیون: نحوه بکارگیری سازها نیز می‌تواند بر احساس کادانس تاثیر گذار باشد.
کاربرد کادانس در سبک‌های مختلف موسیقی
کادانس‌ها در همه سبک‌های موسیقی از کلاسیک تا مدرن وجود دارند. با این حال، نحوه استفاده از کادانس‌ها و انواع کادانس‌های رایج در هر سبک ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، در موسیقی کلاسیک، کادانس‌های کامل و پلاگال بسیار رایج هستند، در حالی که در موسیقی جز، کادانس‌های فریبنده بیش‌تر استفاده می‌شود و تغییرات هارمونیک پیچیده‌تر است.
جمع بندی:
در این مقاله با چهار نوع مختلف کادانس آشنا شدیم و کاربرد هرکدام را شناختیم. یادگیری کادانس و نحوه بکار بردن آن برای آهنگسازان و نوازندگان ضروری است چرا که یکی از مفاهیم مهم در موسیقی است. در جدول زیر خلاصه‌ای از مطالب ذکر شده در مقاله را می‌توانید مشاهده کنید.
