همنوازی در موسیقی، به معنای نواختن همزمان دو یا چند ساز به منظور خلق یک اثر موسیقایی واحد و هماهنگ است. در این فرآیند، هر نوازنده، بخشی از یک قطعه موسیقی را می‌نوازد و در نهایت، اصوات مختلف سازها با یکدیگر ترکیب شده و موسیقی دلنشین و گوش‌نوازی را پدید می‌آورند. در هر فرهنگ موسیقایی، سازها بسته به ویژگی‌های خاص آن موسیقی، برای همنوازی در کنار هم قرار می‌گیرند. اما باید بدانیم که همنوازی نیز مانند سایر فعالیت‌ها اصول مخصوص به خود را دارد. در این مقاله به توضیح برخی از اساسی ترین اصول خواهیم پرداخت.
اکثر نوازنده‌ها پس از ورود به دنیای موسیقی، به دنبال نوازندگانی همراه برای زدن یک قطعه به صورت دوئت، تریو و… هستند اما فضایی برای آشنا شدن با سایر موزیسین‌ها ندارند. تیم دوسل در دوره‌ی استادیار فرصتی فراهم کرده که هنرجویان علاوه بر یادگیری مهارت‌های موسیقی و مهارت‌های مکملی که در این مسیر نیاز دارند، با نوازندگانی دیگر در سطح‌های گوناگون نیز آشنا می‌شوند. این فضا کمک می‌کند هنرجویان از دغدغه‌های مشترک خود حرف بزنند، چالش‌های خود را بیان کنند و بتوانند افرادی مناسب برای همنوازی در سطح خود پیدا کنند. برای دیدن جزئیات این دوره، کافیست روی عکس زیر کلیک کنید.
اصولی که برای داشتن یک همنوازی مطلوب، لازم است رعایت کنیم عبارتند از:
۱.هماهنگی کوک
وجود کوک یکسان بین سازها یکی از عوامل مهم و پایه‌ای در هم نوازی است. ناکوکی در همنوازی موجب می‌شود موسیقی برای مخاطب بد صدا و نامطبوع بنظر برسد. کوک کردن نوازندگان یک ارکستر قبل از شروع اجرا نیز گواهی بر اهمیت این موضوع است. در همنوازی‌هایی با تعداد نوازنده‌ی کمتر نیز باید این عمل انجام شود، یعنی قبل از شروع به نواختن،همه‌ی نوازندگان ساز خود را با یک نوازنده که از پیش مشخص شده، کوک کنند.
۲.هماهنگی ریتم
یکی دیگر از نکات اساسی در همنوازی در موسیقی، رعایت صحیح ریتم است. هماهنگی در ریتم به معنای یکسان نواختن ریتم توسط سازهای مختلف نیست، بله بدین معناست که هر ساز باید به درستی ریتم نت نوشته شده را رعایت کند. برای مثال در قطعه‌ی زیر ویلون غالبا نتهای سفید نقطه دار می‌نوازد در حالیکه پیانو او را با نتهای سیاه و چنگ همراهی می‌کند. گرچه در تکنوازی نیز رعایت ریتم اهمیت زیادی دارد، اما در گروه نوازی رعایت نکردن آن بیشتر به گوش می‌آید زیرا ناهماهنگی بیشتری ایجاد می کند؛ حتی اگر در حد یک هشتم ضرب باشد.
۳.هماهنگی داینامیکی
داینامیک در موسیقی به معنای شدت نواختن نت‌ها (بلند یا آهسته نواختن) می‌باشد. در همنوازی علاوه بر توجه به علامت‌های دینامیکی که در نت هر نوازنده نوشته شده است، باید به بالانس بودن صدای کلی نیز توجه کرد. برای مثال در همنوازی دو ساز سنتور و تنبک، اگر نوازنده‌ی تنبک بیش از حد بلند بنوازد صدای سنتور به گوش نمی‌رسد. یا در بعضی از قطعات، ملودی یا موتیف اصلی قطعه بین سازها جابجا می شود. در این مواقع لازم است سازی که وظیفه‌ی نواختن ملودی اصلی را دارد فورته تر(بلندتر) و ساز همراهی کننده پیانوتر(آهسته‌تر) بنوازد.
۴.تفسیر یکسان از موسیقی
در بعضی از قطعات عباراتی وجود دارد که به ما در تفسیر حالات موسیقی کمک می‌کند. برای مثال اگر در پایین یک میزان کلمه‌ی “dolce” نوشته شده باشد، بدین معنی است که باید آن میزان به اصطلاح شیرین‌تر نواخته شود. اما این اصطلاحات همه‌ی تفاسیر را در بر نمی‌گیرد. خیلی از تفاسیر بر عهده‌ی نوازندگان است بعضی از عباراتی که در نت ما نوشته شده مثل “dolce” به معنای شیرین نواختن، به ما در تفسیر موسیقی و بیان حالات کمک می‌کند. اما نباید فراموش کنیم که بخشی از تفسیر قطعه ی موسیقی به عهده‌ی نوازنده است و مهم است که ابتدا با دیگر نوازندگان به صورت گروهی به تفسیر قطعه بپردازیم، سپس نواختن آن را شروع کنیم.
۵.گوش دادن متقابل
مهارت گوش دادن، از مهارت‌های مهم و در عین حال دشوار در همنوازی است. در همنوازی هر نوازنده باید بتواند علاوه بر اینکه به ملودی ساز خود گوش می‌دهد، ملودی ساز دیگر نوازندگان را نیز بشنود و همراهی کند. حتی ممکن است در قسمتی، یکی از نوازنده‌ها اشتباهی بکند؛ با گوش دادن متقابل به یکدیگر، سایر نوازندگان می‌توانند اشتباه او را پوشانده و به پیشبرد قطعه کمک کنند.
۶.هماهنگی در آرتیکولاسیون
آرتیکولاسیون به نحوه نواختن نت ها (مانند لگاتو، استاکاتو و…) می‌گویند که می‌تواند بر بیان موسیقی تاثیر بگذارد. نوازندگان باید به علائم آرتیکولاسیون در نت‌ها توجه کنند و آن‌ها را به درستی و هماهنگ با یکدیگر اجرا نمایند.
کلام آخر
۶ موردی که در این مقاله به آن اشاره کردیم، اصولی هستند که هر هنرجو در هر سطحی، چه مبتدی و چه پیشرفته، برای شروع یک همنوازی باید رعایت کند. در واقع همنوازی صرفا نواختن چندین ساز باهم به صورت همزمان نیست بلکه نیازمند رعایت قواعد و اصولی مخصوص به خود می‌باشد. بنظر شما برای همنوازی چه نکات دیگری را باید رعایت کنیم؟ شما نیز می‌توانید نظرات خود را در پایین همین صفحه با ما به اشتراک بگذارید.
6 پاسخ
اگر سوالاتتون رو همینجا بنویسید حتما پاسخ خواهیم داد
هم باعث یادگیری خودتون میشه هم به یادگیری بقیه کمک میکنه 😄
عالی و کاربردی بود! 👏👍
خوشحالیم که اینطور بوده😁
من از همنوازی اصلا خاطره خوشی ندارم متاسفانه
من به شخصه خاطره خوبی از همنوازی ندارم ساز من ویولن هست و کوک نواختن مهمه و همنوازی خیلی می تونه به پرورش گوش موسیقیایی کمک کنه ولی متاسفانه
عدم حضور به موقع هنرجویان در تمرین – عدم داشتن تمرین شخصی اعضا – هم سطح نبودن هنرجویان – کوک نزدن و ایجاد صداهای ضعیف ، عصبانیت مدرس ها – گاهی حتی تحقیر شدن ، رفت آمد ها و زمانی که صرف میشد به دلیل شاغل بودن دو تایم تمرین شخصی در هفته رو برای همنوازی اختصاص میدادم و اون روزها به تمرین شخصی نمی رسیدم
کنسل شدن گروه بدون رسیدن به نتیجه اجرا – بعضی سازها واقعا همنوازی شون لذت بخشه ولی من اصلا لذت نمیبردم و حتی اضطراب و استرس هم بهم منتقل میشد
ممنون از تجربه ای که بیان کردی 👌
همینطور که اشاره کردی همنوازی نیاز به انضباط شخصی داره و متاسفانه هنوز نتونستیم فرهنگش رو در بین خودمون بوجود بیاریم.
امیدوارم در آینده تجربیات دلنشین تری از همنوازی کسب کنی🌸