سدی به نام کمال‌ گرایی در موسیقی

آیا تا به حال از اشتباه کردن در حین نواختن موسیقی ترسیده‌اید؟ یا از اینکه مورد قضاوت دیگران قرار بگیرید وحشت دارید؟ اگر پاسخ شما مثبت است، ممکن است کمال گرایی در موسیقی بر شما غلبه کرده باشد. کمال ­گرایی در موسیقی، نه تنها مانع پیشرفت نوازنده می­‌شود، بلکه می­‌تواند آسیب زا باشد. در نتیجه اگر مشخصات آن را در خود مشاهده می­‌کنیم لازم است هرچه زودتر برای درمان آن اقدام کنیم. اما چگونه با کمال­ گرایی در موسیقی مقابله کنیم؟ در ادامه‌­ی این مقاله با ما همراه باشید تا دریابید کمال­گرایی چگونه می‌تواند مانع پیش­رفت شما در موسیقی شود و چه راهکارهایی برای رهایی از این چالش وجود دارد.

کمال­ گرایی دقیقا چیست؟

کمال ­گرایی در روانشناسی به معنای تمایلی عمیق و اغلب پنهان به بی‌عیب و نقص بودن در تمامی جنبه‌های زندگی است. افراد کمال­ گرا، معیارهای عملکردی بسیار بالا و غیرقابل دسترس برای خود تعیین می‌کنند و دائماً در تلاش برای رسیدن به این معیارها هستند؛ این ویژگی در موزیسین­ها نیز بسیار دیده می­‌شود. بعضی از افراد از کمال ­گرایی به عنوان صفتی برای پیش­رفت یاد می­‌کنند، اما در اصل این ویژگی مانع پیشرفت است و می­‌تواند از لحاظ روحی و جسمی صدمه­‌های زیادی به نوازنده بزند. در ادامه‌ی این مقاله، توضیح می‌­دهیم که کمال گرایی چگونه می‌تواند مانع پیشرفت شما در موسیقی شود و چه راهکارهایی برای رهایی از این چالش وجود دارد.

چرا کمال­ گرایی در موسیقی مانع پیش­رفت است؟

کمال گرایی در موسیقی، تمایلی مخرب به بی‌عیب و نقص بودن در نواختن، آهنگسازی و سایر جنبه‌های مرتبط با موسیقی است. افراد کمال­گرا معیارهای غیرقابل دسترس برای خود تعیین می‌کنند و دائماً در تلاش برای رسیدن به آنها هستند، اما به علت بزرگ بودن هدفشان اصولا نمی‌­توانند به آن دست یابند یا از شروع کردن آن می‌­ترسند. این وسواس به بی‌نقصی، مانع بزرگی در مسیر پیشرفت آن­ها می‌شود. ترس از اشتباه، تمرکز بر نقص‌ها، مقایسه خود با دیگران و انتقاد شدید از خود، لذت نواختن موسیقی را از بین می‌برد و خلاقیت، انگیزه و اعتماد به نفس آنها را پایین می‌آورد.

چگونه کمال گرایی خلاقیت را فلج می‌کند؟

در بطن کمال ­گرایی، یک نیروی قدرتمند از ترس قرار دارد: ترس از شکست ، ترس از قضاوت و ترس از عدم کفایت. این اضطراب ها توانایی یک موسیقیدان را در خطر می‌­اندازد و مانع بروز خلاقیتش می‌­شود. در ادامه توضیح می‌دهیم که این ترس‌ها چگونه مانع پیشرفت یک موزیسین می‌شوند؟

ترس از شکست

کمال­ گرایان هر اشتباهی را به عنوان یک شکست می‌­دانند و شکست را مانند لکه ای بر روی یک پارچه‌­ی سفید می‌­بینند که شخصیت ایده‌­آل گرای آن­­ها را لکه دار کرده است. این وسواس به بی‌نقصی، زنجیری از “ترس از شکست” را به دنبال دارد. موزیسین‌های کمال­گرا، دائماً در حال قضاوت خود و مقایسه با دیگران هستند، که منجر به اضطراب، ناامیدی، از بین رفتن خلاقیت، عزت نفس پایین و در نهایت رها کردن موسیقی می‌شود. غلبه بر این چالش، نیازمند تلاش برای رها شدن از معیارهای غیرواقعی، استفاده از اشتباهات به عنوان فرصتی برای یادگیری و تمرکز بر لذت بردن از موسیقی است.

ترس از قضاوت

ترس از قضاوت دیگران یکی دیگر از ویژگی‌­های بارز افراد کمال ­گرا در موسیقی است. انتقاد منفی از استاد موسیقی یا مخاطبان، تهدید بزرگی برای کمال­ گرایان در موسیقی به حساب می‌­آید و برایشان فلج کننده است. این ترس به صورت عدم تمایل به نواختن جلوی جمع آشکار می‌­شود. آنها دائماً در حال رصد و قضاوت عملکرد خود هستند و از اینکه مورد انتقاد یا سرزنش قرار بگیرند، وحشت دارند. این ترس از قضاوت، مانند سایه‌ای بر سر آنها سنگینی می‌کند و مانع از لذت بردن آن­ها از موسیقی می‌شود. آنها از به اشتراک گذاشتن آثار خود با دیگران، ارائه در جمع و حتی تمرین در تنهایی می‌ترسند.

ترس از ناکافی بودن

کمال­ گرایان غالباً خود را با معیارهای غیرواقعی می­‌سنجند. برای مثال آن ها خودشان را با یک موزیسین با تجربه که سالهاست مشغول نواختن ساز است مقایسه می‌­کنند و نسبت به او، احساس ناکافی بودن می­‌کنند. یا با شخصی دیگر که ساز مشابهی با آنان می‌­زند خود را مقایسه می­‌کنند و از اینکه شببیه به او ساز نمی­‌زند احساس ناکافی بودن دارند. این مقایسه‌­ی مداوم، حس عدم کفایت و عدم تمایل به تلاش برای یادگیری قطعات یا تکنیک های چالش برانگیز را در شخص ایجاد می­‌کند و منجر به از دست دادن اعتماد بنفس در آنان می‌شود.

از کجا بفهمم که در موسیقی کمال­ گرا هستم یا نه؟

کمال­ گرایی در موسیقی قابل تشخیص است. اصولا کمال­ گراها ویژگی های مشترکی دارند که آن­ها را از سایرین متمایز می­‌کند. برخی همه‌­ی این ویژگی ها را یک­جا دارند و برخی دیگر به بعضی از آن­ها دچارند. در ادامه ویژگی‌­های بارز یک شخص کمال گرا را بررسی می‌­کنیم:

تمرکز بر جزئیات و غفلت از کلیات

 کمال­ گرا ها در جزئیات دچار مشکل می‌شوند. آنها ممکن است زمانی بیش از حد را صرف کامل کردن یک جمله‌­ی موسیقایی یا چند میزان بکنند در حالی که از جنبه های وسیع تری از  قطعه غافل می‌­شوند. جنبه‌­هایی مثل ریتم، بیان احساس و…. این وسواس در جزئیات مانع رشد و لذت بردن از موسیقی می‌شود.

عدم رضایت دائمی

 کمال گرایان دائما از کار خود ناراضی هستند. مهم نیست که چقدر آنها یک قطعه را تمرین می‌­کنند ، آن­ها در ذهن خود هرگز به اندازه کافی خوب نیستند. این انتقاد بی امان ، ناامیدی و دلسردی ایجاد می‌­کند و انگیزه لازم برای تمرین را از بین می­‌برد.

به تعویق انداختن کارها

 ترس از نواقص می‌­تواند منجر به تعلل شود. کمال ­گرایان در موسیقی ممکن است از شروع یک قطعه‌­ی جدید اجتناب کنند و یا آن را به تاخیر بیندازند. همچنین تمرین کردن برای آن­ها سخت است زیرا پذیرفتن نواقص برای آنان سخت است. در نتیجه تمرین‌­ها و اجراهای خود را به تعویق می­‌اندازند. این رفتار نه تنها مانع پیشرفت می­‌شود بلکه اضطراب شدیدی را در نوازنده بوجود می‌آورد.

ترس از شکست و قضاوت

افراد کمال‌گرا به شدت از اشتباه کردن و قضاوت شدن توسط دیگران می‌ترسند. این ترس باعث می‌شود که از امتحان کردن ایده‌های جدید و ریسک‌پذیری در موسیقی خودداری کنند. آنها دائماً نگران این هستند که اثرشان به اندازه کافی خوب نباشد و مورد انتقاد قرار بگیرد. این ترس می‌تواند به فلج شدن خلاقیت و عدم پیشرفت در موسیقی منجر شود.

مقایسه‌ی خود با دبگران

افراد کمال‌گرا تمایل به مقایسه خود با دیگر نوازندگان و آهنگسازان دارند. این مقایسه‌ها می‌تواند منجر به احساس حسادت، عدم اعتماد به نفس و عدم رضایت از خود شود. این احساسات منفی می‌توانند انگیزه را از بین ببرد و مانع از پیشرفت در موسیقی شود.

چگونه بر کمال ­گرایی غلبه کنم؟

تحقیقات نشان داده است که والدین و معلمان موسیقی بیشترین تأثیر را بر رشد نوازندگان دارند. این تاثیر می‌­تواند به دو شکل مفید یا مضر جلوه کند. اگر این حمایت آگاهانه شکل بگیرد موجب رشد هنرجو می‌شود در غیر این صورت او را به سمت کمال‌گرایی سوق می‌دهد. در نتیجه در انتخاب معلم موسیقی باید دقت زیادی به خرج دهیم و آگاهانه تصمیم بگیریم. در کنار آن تیم دوسل دوره ­ای با نام استادیار برای موزیسین‌­ها طراحی کرده است. هدف این دوره آموزش مهارت ­های موسیقایی و مهارت ­های مکملی است که یک نوازنده به آن نیاز دارد. یکی از مهارت­‌هایی که در این دوره آموزش داده می‌­شود مقابله با کمال گرایی است. با خرید این دوره می­‌توانید علاوه بر این مهارت، بیش از 20 مهارت دیگر را در خود تقویت کنید و مسیر پیشرفت خود را در موسیقی دوچندان کنید.

در این مقاله، به بررسی مفهوم “کمال‌ گرایی در موسیقی” و پیامدهای مخرب آن بر پیشرفت و خلاقیت موزیسین‌ها پرداختیم. حال که با کمال­ گرایی در موسیقی آشنا شدیم و ویژگی­های افراد کمال ­گرا را شناختیم، خوب است وجود این ویژگی ها را در خودمان بررسی کنیم و اگر به آن دچار هستیم در جهت رفع آن تلاش کنیم. به یاد داشته باشید، موسیقی مسیری لذت‌بخش است، نه میدانی برای رقابت و قضاوت. با رها کردن کمال‌گرایی، می‌توانید از این مسیر لذت ببرید و به اوج شکوفایی خود در موسیقی برسید.