آسیب های نوازندگی؛ خطری جدی برای موزیسین‌ها

مطالعات نشان می‌دهد که حدود ۷۵٪ از موسیقیدانان از آسیب‌های جسمانی مربوط به نوازندگی رنج می‌برند. با اینکه مسیر نوازندگی موسیقی، زیبا و دلپذیر است در صورت عدم رعایت برخی اصول می‌تواند به مسیری دردناک تبدیل شود. رعایت این اصول بسیار مهم و ضروری است اما متاسفانه اکثر نوازندگان از آن غافلند. آسیب های نوازندگی موجب توقف در مسیر یک موزیسین می‌شود و می‌تواند برای او هزینه‌ی زیادی داشته باشد. به همین جهت دوره‌ای کاربردی و مهم تحت عنوان «سلامت نوازنده» طراحی شده است که هنرجویان در این دوره اصول مراقبت صحیح از بدن خود را در حین نوازندگی آموزش می‌بینند و به تدریج می‌توانند آسیب‌های وارد شده در گذشته را برطرف کنند.

آسیب‌های ناشی از نوازندگی

آسیب های نوازندگی به دو گروه آسیب های ناشی از حرکات تکراری و آسیب های اسکلتی عضلانی تقسیم می‌شوند که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم.

1. آسیب‌های ناشی از حرکات تکراری (RSI):

در این نوع آسیب، عضلات، تاندون ها و اعصابی که در حین نواختن موسیقی به طور مکرر استفاده می‌شوند آسیب می‌بینند. این درد به دلیل استفاده‌ی مکرر و بیش از حد از یک عضله است. حرکات تکراری می‌تواند باعث التهاب، درد و ضعف در نواحی آسیب‌دیده شوند.

برخی از علائم رایج RSI عبارتند از:

• درد
• التهاب
• بی‌حسی
• ضعف
• سوزن سوزن شدن
• مشکل در گرفتن یا نگه داشتن اشیاء

2. مشکلات اسکلتی عضلانی:

این نوع آسیب بدلیل وضعیت نامناسب نوازنده هنگام نواختن ساز ایجاد می‌شود. نوازندگان در این حالت در معرض خطر ابتلا به مشکلات اسکلتی عضلانی مانند درد گردن، شانه، کمر و دست هستند.

برخی از علائم رایج مشکلات اسکلتی عضلانی عبارتند از:

• درد شدید
• انقباض و سفتی
• گرفتگی عضلات
• محدودیت در دامنه حرکتی

۹ عامل آسیب‌زا برای نوازنده

لیست زیر به مواردی اشاره می‌کند که عموما در بین نوازندگان رعایت نمی‌شود و می‌تواند برای آن‌ها آسیب زا باشد. این موارد عبارتند از:

۱. تکنیک و وضعیت بدن

آسیب ها گاهی به دلیل این دلیل ایجاد می‌شوند که ما به طور صحیح ساز را در دست نمی‌گیریم یا وضعیت نشستنمان پشت آن اشتباه است. حتی ممکن است اجرای نادرست بعضی از تکنیک ها در نوازندگی دلیل درد و آسیب باشند. عادات، تکنیک یا وضعیت نامناسب بدن ممکن است باعث شود قسمت‌هایی از بدن ما خمیده، کشیده، یا منقبض شوند که برای آن طراحی نشده‌اند. تکرار این انقباضات برای مدت طولانی می تواند منجر به آسیب شود.

۲. زمان استراحت یا ریکاوری ناکافی

عضلات درگیر فعالیت در بدن ما ماده‌ی زائدی به نام اسید لاکتیک تولید می کنند. این ماده در حین تمرین ساز نیز تولید می‌شود. اسید لاکتیک در داخل عضلاتِ تحت فشار تشکیل می‌شود و باعث ایجاد احساس خستگی و سفتی می‌شود. این حس پس از تمرینات طولانی یا شدید ایجاد می‌شود.

هنگامی که زمان کافی برای استراحت بین تمرینات وجود داشته باشد، بدن ما به طور طبیعی خود را از اسید لاکتیک پاکسازی می‌کند. اما بدون زمان ریکاوری کافی، این ماده در ماهیچه‌های ما جمع می‌شود و ماهیچه‌های ما را به تدریج سفت‌تر و انعطاف‌ناپذیرتر می‌کند.

۳. خستگی

اگر ماهیچه های شما پس از تمرین‌هایی با زمان طولانی، احساس خستگی، ضعف یا درد می کنند، بدن شما در تلاش است تا بگوید که به استراحت نیاز دارد. خستگی یک علامت هشدار برای بدن است! ادامه‌ی نواختن بدون توجه به هشدار بدن می‌تواند منجر به آسیب نوازنده شود.

۴. افزایش ناگهانی زمان و شدت نواختن

نوازندگانی که در مسیر نوازندگی صبور نیستند و دوست دارند یک شبه به نتیجه برسند، ممکن است تمرین‌هایی با زمانی طولانی برای خود طراحی کنند. از آنجایی که ماهیچه ها و تاندون ها باید به تدریج در طول زمان تقویت شوند تا بتوانند حجم کار بیشتری را تحمل کنند، افزایش زمان یا شدت تمرین خیلی سریع می‌تواند منجر به استفاده بیش از حد از عضلات و افزایش خطر آسیب شود. در نتیجه زیاد کردن زمان تمرین به صورت ناگهانی ابدا توصیه نمی‌شود!

چگونه تمرین لذت بخش‌تری داشته باشیم؟

۵. تغییر ابزار و تکنیک

تغییر ساز یا حتی آرشه‌ ممکن است بدن شما را شوکه کند. ساز جدید شما ممکن است کمی بزرگتر باشد، وزن ممکن است به طور متفاوتی توزیع شود، ممکن است نیاز به فشار بیش‌تر انگشتان داشته باشد. به همین دلیل، زمانی که سعی می‌کنید تغییری اساسی در نحوه نگه‌داشتن ساز خود ایجاد کنید، ممکن است بیش از حد از ماهیچه‌هایی استفاده کنید که عادت به استفاده از آن‌ها ندارید و در نتیجه آسیب ببینید.

۶. استرس بیش از حد

استرس می تواند هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی خود را نشان دهد. از نظر فیزیکی، استرس می تواند باعث کاهش جریان خون و تنفس کم عمق شود. افزایش سطح استرس برای مدت طولانی نیز ممکن است انعطاف پذیری بدن را تضعیف کند و خواب را مختل کند. از طرفی دیگر، استرس می تواند ذهن های بی نظم، درهم و مضطرب ایجاد کند. استرس لزوما چیز بدی نیست، با این حال سطوح ناسالم استرس در دوره های زمانی طولانی می تواند خطر آسیب را افزایش دهد.

راه‌های مقابله با استرس برای اجرا

۷. عضلات ضعیف

نوازندگان اغلب تمرین‌های ورزشی را نادیده می‌گیرند در حالیکه نواختن موسیقی یک فعالیت جسمانی تقریبا سخت به حساب می‌آید و به عضلاتی قوی نیاز دارد. ماهیچه های ضعیف و غیرفعال به مرور زمان سفت می شوند. ورزش مناسب می تواند به انعطاف پذیری و قوی نگه داشتن ماهیچه ها کمک کند و آنها را کمتر در معرض آسیب قرار دهد. علاوه بر این، تمرینات قلبی عروقی به افزایش استقامت و گردش خون کمک می کند، که هر دو می توانند بدن شما را در شرایط مطلوب برای نواختن موسیقی نگه دارند.

اگر تا کنون ورزش را جزئی از برنامه روزانه خود نکرده اید، حتما زمانی را به آن اختصاص دهید. اگر به سختی می‌توانید ورزش را در برنامه روزانه یا هفتگی خود جای دهید، می‌توانید ورزش را به عنوان بخشی از تمرین عادی خود قرار دهید، زیرا سلامت جسمانی بخش مهمی از نوازندگی است.

۸. عدم تعادل عضلانی

آلات موسیقی لزوماً طوری طراحی نشده اند که کاملاً با بدن انسان تناسب داشته باشند. بسیاری از سازها نیاز به وضعیت نگه داشتن نامتقارن دارند. برای مثال: دست چپ نوازندگان زهی نت ها را می نوازد و دست راست آرشه را حرکت می دهد. فلوتیست ها باید کمر و شانه های خود را بچرخانند تا ساز خود را نگه دارند. به طور معمول این چالش‌ها با اصول صحیحی که استادتان برای گرفتن ساز به شما آموزش می‌دهد مدیریت می‌شود. با این حال، حفظ این موقعیت ها با تنش بیش از حد یا وضعیت نامناسب برای مدت طولانی ممکن است منجر به عدم تعادل عضلانی، انقباضات یا مشکلات هم ترازی شود که می تواند به آسیب تبدیل شود.

۹. فعالیتهای روزمره

گاهی اوقات فعالیت های روزانه غیرموسیقایی ما محرک اصلی آسیب های نوازندگی هستند. این فعالیت ها شامل استفاده از کامپیوتر، رانندگی، شستن ظروف، وزنه برداری، ورزش و حمل کیف یا اشیا سنگین است. برای این منظور، توجه به اینکه چگونه فعالیت های روزانه ما بر ما تأثیر می گذارد، مفید است.

به طور خاص، استفاده از کامپیوتر می‌تواند باعث آسیب به عضلات و تاندون‌ها شود، زیرا نیاز به حرکات مکرر انگشتان ما دارد. وضعیت نامناسب هنگام استفاده از رایانه (به عنوان مثال، خم کردن یا نگه داشتن بازوها و دست ها در زوایای نامناسب) نیز می‌تواند بر سلامت جسمانی عمومی تأثیر بگذارد.

راه‌های پیشگیری از آسیب

با توجه به موارد ذکر شده و درصد بالای نوازندگان مبتلا به آسیب های نوازندگی،‌بسیار مهم و ضروری است که راه‌های پیشگیری از این آسیب‌ها را بشناسیم و برای رعایت آن تلاش کنیم. این راهکارها عبارتند از:

۱. تمرین منظم و تدریجی:

 به جای تمرین‌های طولانی و فشرده، تمرینات خود را به بازه‌های کوتاه‌تر و متعدد در طول روز یا هفته تقسیم کنید.

رازهایی مهم برای پیشرفت در موسیقی

۲. استفاده از تکنیک صحیح:

از یک معلم یا مربی واجد شرایط برای یادگیری تکنیک صحیح نوازندگی کمک بگیرید.

۳. حفظ وضعیت بدنی مناسب:

 در حین نواختن ساز صاف بنشینید یا بایستید و شانه‌های خود را منقبض نکنید.

۴. گرم کردن و سرد کردن:

قبل از نواختن ساز به مدت 5 تا 10 دقیقه گرم کنید و بعد از آن به مدت 5 تا 10 دقیقه سرد کنید.

۵. استراحت‌های مکرر:

 هر 30 تا 60 دقیقه یکبار بین نواختن ساز استراحت کنید.

۶. استفاده از تجهیزات ارگونومیک:

 از تجهیزاتی مانند پایه نت قابل تنظیم یا صندلی ارگونومیک استفاده کنید تا به حفظ وضعیت بدنی مناسب کمک کنید.

۷. تقویت عضلات:

عضلات دست‌ها، بازوها، شانه‌ها و پشت خود را با انجام تمرینات قدرتی تقویت کنید.

۸. کشش عضلات:

عضلات دست‌ها، بازوها، شانه‌ها و پشت خود را به طور مرتب کشش دهید.

کلام آخر

در این مقاله آسیب های نوازندگی و راه‌های پیشگیری از آن بررسی شدند. در کنار آن عواملی مانند سن و ژنتیک (ویژگی های جسمی و روحی که از والدین به ارث رسیده است) باید در هنگام نوازندگی مدنظر قرار داده شود. با رعایت نکات پیشگیرانه و مراقبت از بدن، نوازندگان می‌توانند از آسیب‌های ناشی از نوازندگی جلوگیری کنند و سال‌های طولانی از نواختن ساز خود لذت ببرند. شما چگونه بدن خود را در برابر آسیب‌های نوازندگی حفظ می‌کنید؟